Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, việc bảo đảm chất lượng và an toàn của sản phẩm không chỉ là yêu cầu nội bộ của doanh nghiệp mà còn là điều kiện tiên quyết để lưu hành trên thị trường. Tiêu chuẩn sản phẩm chính là công cụ kỹ thuật quan trọng, giúp sản phẩm đáp ứng các yêu cầu pháp lý, nâng cao tính cạnh tranh và tạo niềm tin với người tiêu dùng.
Tiêu chuẩn sản phẩm – Ý nghĩa và vai trò
Tiêu chuẩn sản phẩm không chỉ dừng lại ở bộ tài liệu mô tả đặc tính kỹ thuật. Đây là sự kết hợp giữa ba yếu tố:
- Yêu cầu kỹ thuật: đảm bảo sản phẩm ổn định về chất lượng, an toàn và tính năng.
- Khung pháp lý: đáp ứng quy định trong nước và quốc tế.
- Công cụ quản lý: hỗ trợ doanh nghiệp kiểm soát sản xuất và duy trì chất lượng nhất quán.
Có thể hình dung, tiêu chuẩn sản phẩm vừa là “kim chỉ nam” cho sản xuất, vừa là “cầu nối” giữa doanh nghiệp – khách hàng – cơ quan quản lý.
Khó khăn trong việc tự xây dựng tiêu chuẩn sản phẩm
Doanh nghiệp thường gặp nhiều thách thức khi tự triển khai:
- Thiếu nhân lực chuyên môn: không có đội ngũ am hiểu sâu về tiêu chuẩn và kiểm nghiệm.
- Biến động pháp lý: hệ thống quy định thường xuyên thay đổi, dễ dẫn đến sai sót.
- Chênh lệch giữa lý thuyết và thực tiễn: tiêu chuẩn đặt ra quá cao so với khả năng sản xuất, hoặc quá thấp, không đủ đáp ứng yêu cầu quản lý.
Những hạn chế này có thể kéo dài thời gian lưu hành sản phẩm, làm tăng chi phí, thậm chí ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp.
Quy trình xây dựng tiêu chuẩn sản phẩm tại IRDOP
Với vai trò là tổ chức khoa học và công nghệ, IRDOP triển khai dịch vụ xây dựng tiêu chuẩn sản phẩm theo quy trình khép kín, bảo đảm tính khoa học và phù hợp thực tiễn:
- Khảo sát và phân tích sản phẩm: xác định đặc tính kỹ thuật, ngành nghề và yêu cầu quản lý.
- Xác định chỉ tiêu: từ cảm quan, hóa lý, vi sinh đến an toàn, bao gói và ghi nhãn. Các chỉ tiêu được xây dựng dựa trên dữ liệu kiểm nghiệm tại phòng thí nghiệm đạt chuẩn ISO/IEC 17025.
- Đối chiếu với hệ thống tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế: tham chiếu TCVN, QCVN, ISO, CODEX, ASTM… để đảm bảo tính hội nhập.
- Hoàn thiện và chuyển giao: bàn giao bộ tiêu chuẩn sản phẩm kèm hướng dẫn áp dụng và đào tạo nội bộ.
Cách tiếp cận này giúp tiêu chuẩn không chỉ là văn bản pháp lý, mà còn trở thành công cụ quản trị chất lượng thực tiễn.
Lợi ích của việc xây dựng tiêu chuẩn sản phẩm
- Tuân thủ pháp luật: đáp ứng đầy đủ các yêu cầu quản lý.
- Ổn định chất lượng: tạo nền tảng cho sản xuất đồng bộ, kiểm soát rủi ro.
- Tăng tính cạnh tranh: hỗ trợ công bố chất lượng, đăng ký lưu hành, xuất khẩu sang thị trường quốc tế.
- Quản trị hiệu quả: doanh nghiệp chủ động kiểm soát sản phẩm dựa trên các chỉ tiêu đã chuẩn hóa.
Một số câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) khác gì so với quy chuẩn kỹ thuật (QCVN)?
TCCS là bộ tiêu chuẩn do doanh nghiệp tự xây dựng cho sản phẩm của mình, trong khi QCVN là quy chuẩn bắt buộc do cơ quan quản lý ban hành.
2. Doanh nghiệp có bắt buộc phải xây dựng tiêu chuẩn sản phẩm không?
Với nhiều ngành hàng (thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm, hóa chất, vật liệu xây dựng…), đây là yêu cầu bắt buộc. Ngay cả khi không bắt buộc, TCCS vẫn cần thiết để quản lý sản xuất và nâng cao uy tín.
3. Một bộ tiêu chuẩn sản phẩm thường gồm những nội dung gì?
- Chỉ tiêu cảm quan
- Chỉ tiêu hóa lý
- Chỉ tiêu vi sinh, an toàn
- Bao gói, ghi nhãn, bảo quản
- Phương pháp thử và đánh giá
4. Thời gian xây dựng tiêu chuẩn sản phẩm mất bao lâu?
Thông thường từ 15 – 30 ngày, tùy vào tính chất sản phẩm.
5. Khi nào cần cập nhật tiêu chuẩn sản phẩm?
Khi có thay đổi công thức, nguyên liệu, quy trình sản xuất hoặc khi pháp luật có quy định mới. Khuyến nghị rà soát định kỳ 2–3 năm/lần.
